Interview: Rinus van Schendelen, Nederlandse politicoloog, sinds 1980 hoogleraar politicologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, deskundige op het gebied van Politiek en het zakenleven binnen Europa.
Interview door: Johannes Colpa
1) Wat is uw mening over het houden van dit referendum, vind u het associatie verdrag als onderwerp hiervoor geschikt en vind u dat de burger op een correcte wijze geïnformeerd is door de initiatiefnemers ?
De indieners van het in 2015 aangenomen referendum-wetsvoorstel (PvdA, GL, D66) hebben niet bedacht dat dit instrument ook voor dit associatieverdrag ingezet zou kunnen worden, nota bene contra hun eigen pro-EU agenda. De vraag of dit instrument voor dit onderwerp is geschikt, is wettelijk irrelevant: het mag nu. Het gaat Geen Peil (GP) niet om dit associatieverdrag, maar om de wijze waarop zo’n verdrag én de NL-goedkeuringswet tot stand komen, in zijn ogen: buiten burgers om. Overigens zijn burgers zelden inhoudelijk geïnformeerd wanneer zij gaan stemmen. Zij volgen hun beeld van de campagneslogans en van in hun ogen geloofwaardige opinieleiders.
2) Veel tegenstanders keuren het associatieverdrag met Oekraïne af met de volgende redenen; het zou ons veel geld gaan kosten, de corruptie binnenhalen en we zouden er geen zakelijke voordelen bij hebben, bovendien zou Oekraïne in Ruslands invloed sfeer vallen en daarom het risico op een gewapend conflict met Rusland vergroten, verder word vaak beweerd dat het verdrag het begin zou zijn van een EU lidmaatschap van Oekraïne, wat is uw mening hierover ?
Deze vraag geeft voorbeelden van campagneslogans. Er zullen er nog meer komen. Of ze kloppen? Eerdere associatieverdragen bieden enig houvast: zij zijn gericht op versterking van wederzijdse handel en, daartoe, van de kwaliteit van binnenlands bestuur (rechtspraak, eigendomsrechten, corruptiecontrole). In de meeste gevallen werkt dit op termijn zoals beoogd en blijft het hierbij. Voor een EU-lidmaatschap gelden andere en zwaardere criteria met ook nieuwe procedures en besluiten.
3) Aangezien er in het verleden meerdere van dergelijke verdragen gesloten zijn met andere landen, o.a in Zuid Amerika, en momenteel ook b.v met landen zoals Georgië en Moldavië, en we daar destijds geen ophef over gehad hebben, komt bij mij de vraag op: gaat het in dit referendum wel over het verdrag met Oekraïne of zijn er naar uw menig mogelijk dieperliggende achtergronden?
GP wil een ‘binnenlands feestje’ bouwen: verwerping van de Haagse wet die het EU-associatieverdrag met Ukraine goedkeurde, dus tegelijk anti-Den Haag en anti-EU (veel burgers kicken hierop), goed getimed (tijdens NL-voorzitterschap van de Algemene Raad) en met veel internationale media-aandacht (goed voor de business van Geen Stijl, de initiatiefnemer van GP en onderdeel van de Telegraaf). Na dit ‘feestje’ zullen er nog vele (kunnen) volgen, want het is een simpel middel tot actievoeren en gratis, want op kosten van de staat, de belastingbetalers.
4) Bent u van mening dat het associatie verdrag met Oekraïne goed voor Nederland is en zo ja waarom
Ook Nederland is geen ‘eenheid’ die bestaat. Vele bedrijven vinden zo’n associatie goed: meer handel. De meeste Haagse politieke partijen keurden de wet ertoe goed, dus oordelen er ook positief over, niet alleen om de handel maar ook om de beoogde stabilisering van Oekraïne én de regio daar. Andere groepen en personen in ons land denken er anders over. Pro of contra: de meesten denken vanuit hun vermeend eigenbelang. Ook de voorstanders van de associatie zouden dit moeten doen.
5) Als we er hypothetisch van uit zouden uitgaan dat de nee partij het referendum wint, en dat het parlement de goedkeuring van het verdrag intrekt wat zouden volgens u hiervan de gevolgen kunnen zijn, en zou dit überhaupt juridisch gezien een optie kunnen zijn ?
Bij een nee-uitslag van het referendum heeft het kabinet een probleem. Eerst in eigen land. Het kan de uitslag negeren (parlement keurde de associatie goed), maar zal dit niet aandurven (GP zal nóg meer binnenlandse feestjes gaan bouwen, over een jaar zijn er tevens landelijke verkiezingen). Dan heeft het kabinet een probleem in Brussel. Daar kan het bij het associatieverdrag de aantekening krijgen dat ‘het geacht wil worden te hebben tegengestemd’ of dat ‘het aan dit verdrag geen gevolg zal geven’, dwz het bindt, naast Oekraïne, alleen de overige EU-27 landen, niet NL.
Delen:
